Kırım halklarından olan Karaim Türkleri, Çarlık döneminde çok önemli bir tabakayı oluşturuyordu. Özellikle yetiştirip, imal ettikleri tütün ve mamulleri ile dünyaca tanındılar. Ancak 1917 devrimi ile mallarına el konulan Karaim Türkleri önemleri yitirmeye ve nüfus olarak azalmaya başladılar.
Karayların kökleri Alta ailesinin Türk gurubuna aittir. Etnik grup olarak şekillenmeleri Kırım da oldu. Karayların bir kolu uzantı olarak Hun Türkleri ve Hazar Türkleri kabileleri arasında yer aldılar. Kırım da Sarmato-Alanlar ve kısmen Gotlar arasında asimile oldular. Karay Türk boyları arasında; Kırklar, Uzunlar, Naymanlar, Kara lar, Sarı lar ve daha sonraları ise, diğer Türk etnoslarıyla müşterek kökleri bulunduklarına dair çalışmaların mevcudiyeti biliniyor.
Karadeniz havzasında kuzey ve kuzeydoğu merkezli bir Türk devleti (İmparatorluğu) kuran Hazarlar da "Gök Tanrı" inancının yanı sıra Müslümanlık, İsevilik ve Musevilik de vardı. Karay Türkleri Musevi Hazarların günümüze gelen hatıralarıdır. Hazar Türklerinin başkenti, bugün Dağıstan Cumhuriyeti nin, başkenti Mahaçkale ye 5 km. mesafede idi. Kırım daki Karay Türkleri kimliklerini muhafaza ederken, Dağıstan Karayları Yahudiler arasında eridiler. Dağıstan daki inanç katmanlaşmasının irdelenmesinde "Karaizm" özel önem taşır. Adlandırılışlarını açıklarlarken tekil olarak Karai, Kerai ve çoğul olarak da Karailer ve Karaite olarak bilindiklerini söylerler. Doğru ismin Kırım Karay Türkleri, Kırım Karayları ve Karaylar olduğunu açıklarlar.
Karayların yaşamakta oldukları topraklarında nüfus dağılımlarına gelince, 1246 yılından beri Kırım da etnik bir grup olarak yaşıyorlar. Ayrıca bir bölümü de Prens Danila Galitski nin daveti üzerine batı Ukrayna nın Galiçiya bölgesine ve XIV. yüzyıldan itibaren de Prens Vitovt ile birlikte geldikleri Litvanya da yerleşti. Kırım dışındaki Karay Türklerinin halen büyük çoğunluğu Ukrayna da yaşamakta olup, buradaki nüfusları yaklaşık olarak 300 kişi civarındadır. Kırım daki 800 Karay la birlikte toplam nüfusları 1.100 civarındadır. 1914 yılı itibariyle bölgedeki Karay nüfusu 12.000 civarında idi.
Haçlı seferlerinden sonra zayıflamaya başlayan Karaylık inancı sadece Türk kökenli cemaat içinde varlığını sürdürdü. Karaimler, zamanla, Beyaz Rusya nın başkenti olan Minsk in yanı sıra, Vilna, Grodno ve Kovno taraflarına da yayıldılar. Polonya nın güney kesimlerinde yaşayan Türk topluluklarının bir bölümü Tatar Türklerinden, diğer bölümü ise Karaim Türklerinden oluşuyor.
Günümüzde Kırım ve Doğu Avrupa nın dışında sadece İstanbul ve Kahire’de çok küçük birer Karay cemaati kaldı. Ermenistan, İran, Irak, Suriye, İspanya, Kuzey Afrika, Çin ve Balkanlar daki Karay cemaatleri küçüle küçüle sonunda yok oldular. Bunlardan önemli bir kısmı Avrupa ülkelerine göç etti. 1970 yılı için verilen tahmini rakamlara göre İsrail’de 7.000–13.000 Karay yaşıyor. 1979 yılında Polonya’da 1.000 civarında Karay olduğu ifade ediliyor. Litvanya’da bu gün 160 Karay yaşıyor. Karaylar bu ülkeler dışında, Amerika, Avustralya, İngiltere, Belçika, İsviçre gibi ülkelere dağıldılar.
Karay nüfusunun süratle azalışının sebepleri arasında, açlık, savaşlar ve korumasız halk oluşlarının yanısıra, asıl amil Sovyetler Birliği döneminde uygulanılan Ruslaştırma politikasıdır. Sovyetlerin milliyetler politikası Karay Türklerini bitirmiştir. I. Dünya Savaşı nda Sovyetler adına harbe katılan 700 Karay Türkü nün 500 ü subaydı. Bunların büyük çoğunluğu savaşlarda öldü, ailesine dönebilen pek az Karay vardı. Günümüzde Karay Türkleri ortadan kalkmak üzeredir.
Karay Türklerinin azalan nüfus, dil, kültür, ulusal kutsallar, karmaşık sosyo-ekonomik durum gibi birçok hayati problemleri vardır. Öncelikli problemler; Karayların Kırım da yönetime katkılarının sağlanılması, Karay varlığının yasal temelinin oluşturulması, Karay ulusal kutsiyetlerine uygun statülerin verilmesi Karayların dini ve kültürel binalarının geri verilmesi, Karay sosyo-kültürel programlarının gerçekleştirilmesi imkânlarının verilmesi; Karay milli kütüphanesi, etnoğrafya ve açıkhava müzelerinin kurulması, diğer ülkelerdeki Karay Türkleri ile ilişkilerinin sağlanılması göç ettirilen Karayların geri dönmesinin sağlanılması, Karay maddi kültür envanterlerinin sağlanılması, Karay Türk sanatının canlandırılması, folklor ve edebi ürünlerin toplanması, hazırlanması ve yayımı gibi hususlardır.
Karaim Türkleri, Musevi inanışını benimsemekle birlikte, diğer dinlerinde varlığını kabul etmekte olup, Türkçe Tevrat a sahipler. Karaim Türkleri, Museviliğe inandıkları için İsrail ile çatışma içerisindedir. İsrail, Museviliğin merkezinin Kudüs oluğunu ve kitaplarının tek olduğunu, Museviliğin çeşitlendirilmemesi gerektiğini iddia ederek, Ukraynalı yetkililer vasıtasıyla Karaim Türkleri üzerinde baskı kurup, çeşitli yasal ve azınlık haklarını almalarını engellemeye çalışıyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder